Merkez Bankası’nın (TCMB) belirlediği siyaset faizi ile piyasa faizleri ortasında bağ büsbütün koptuğu üzere ‘arka kapıdan’ kredi faizlerini düşürmeye zorlayan düzenlemeler de zıt tesir yaratıyor. TCMB, 10 Mart tarihinde bankalara gönderdiği yazı ile daha evvel ticari krediler için devreye aldığı ‘örtülü faiz sınırını’ muhtaçlık kredileri için de uygulamaya başladı. Düzenlemeye nazaran, menkul değer kapsamına girmeyecek en yüksek aylık faizin yüzde 1.37 (yıllık yüzde 18.56) düzeyinde olması gerektiği bildirildi. Lakin bankaları düşük faiz ile menkul değer alımı ortasında seçim yapmak zorunda bırakan bu düzenleme bir hafta içerisinde faizlerde son 21 yılda görülmemiş bir sıçrama yarattı. Muhtaçlık kredisi faizlerinde artışa giden bankalar, bilhassa sarsıntı felaketi sonrası artışa geçen gereksinim kredisi kullandırımında da sert bir fren yapmış oldu. Böylelikle iktidar, seçim öncesi kredi dalgası yaratmak isterken, artan enflasyonun yaratığı alım gücü kaybıyla gereksinim kredisine yönelenlerin krediye erişimini zorlaştırmış oldu.
3.8 PUAN BİRDEN ARTTI
Merkez Bankası bilgilerine nazaran, mart ayının birinci haftasına, muhtaçlık kredilerinin yüklü ortalama faizi, temmuzda gördüğü yüzde 35.41 oranındaki son bir yılın tepesinden yüzde 25.47’e kadar gerilemişti. 10 Mart ile biten haftada yüzde 26.48 olan ortalama muhtaçlık kredisi faizi TCMB’nin faize ‘üst sınır’ getirmesi ile tekrar yükselişe geçti. Gereksinim kredisi faizleri 17 Mart haftasında 3.8 puan artışla ortalama yüzde 30.35’e yükseldi ve 2002 Nisan ayından bu yana en süratli tırmanışını kaydetti. Böylelikle faizde mevcut düzey, TCMB’nin belirlediği yüzde 18.56’lık üst hududun yaklaşık yüzde 62 üzerine çıkmış oldu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) haftalık bilgilerine nazaran, gereksinim kredileri hacmi ise 17 Mart ile biten hafta 2 milyar 79 milyon TL artışla 795 milyar TL’ye çıktı.
Ticari kredi finansmanını da kilitledi
■ Merkez Bankası’nın yaptığı düzenlemeye nazaran, tüketici kredileri için yüzde 18.56 ile yüzde 20.62 ortasında bileşik faiz uygulayan bankaların, oluşturdukları yeni kredinin yüzde 20’si pahasında lira cinsinden devlet tahvili alması gerekiyor. Bankalar krediler için daha yüksek bir faiz oranı uygularsa, almaları gereken devlet tahvili ölçüsü yarattıkları kredinin yüzde 90’ına eşit oluyor. Daha evvel ticari kredi faizleri için uygulanan hudut bankaları ya ucuz faizle kredi vermeye ya da düşük faizle tahvil alıp tekrar riski artırarak kredi vermek ortasında bir seçim yapmaya zorlamıştı. Bilançolarını riskle doldurmak istemeyen bankalar ticari kredilerde de frene basmıştı.