Kars’ın Sarıkamış ilçesinde KuzeyDoğa Derneği ile Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Genel Müdürlüğü’nün yürüttüğü çalışma kapsamında 7 kurdun ömrü araştırılıyor.
İlçede hayata geçirilen ‘Büyük Memeliler İzleme Projesi’ kapsamında bir müddet evvel yakalanan 7 kurda uydu vericisi takıldı. Bu kurtları karla kaplı toprakta sinyal alma aygıtıyla takip eden Zagreb Üniversitesi’nden Prof. Dr. Josip Jenerasyon ve KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban beyaz örtü üzerinde kurtların izini ölçtü.
Çalışma ile uydu vericisi takılan kurtların bir sürüye ilişkin olup olmadıkları ve dolaştığı güzergahlar araştırılıyor. Dernek yetkilileri ise edinilen bilgiler doğrultusunda, bölgedeki besiciler ile çobanları kurtlara karşı uyarıyor.
490 BİN KİLOMETREKAREDE KURT YAŞAMI
KuzeyDoğa Derneği Lideri, Utah ve Koç üniversiteleri öğretim üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, Türkiye’de kurtların ömrü, karşılaştıkları tehlikeler ve yaptıkları araştırmaların bulgularına ait bilgiler verdi:
“İllerimizin birçoklarında hala kurtlar yaşıyor. Fakat Türkiye’de şu anki dağılımı 490 bin kilometrekare. Ülkemizin yüzde 64’ünde kurtlar mevcut. Bilhassa Orta ve Doğu Anadolu bölgelerini ve Karadeniz’in dağlık kısımlarını tercih ediyorlar. Geyik, karaca, yaban domuzu üzere yabani memelilerin bol olduğu, insan varlığının ağır olmadığı yerleri tercih ettiklerinden, Ege bölgesi ve kıyı bölümlerimizin birçoklarında, Güneydoğu Anadolu’nun alçak bozkırlarında ve Trakya’nın birçoklarında yoklar.”
SELENA, FİRST NİGHT, ATEŞ…
Türkiye’de birinci kere 2011 yılında kurtlara uydu verici takarak araştırmalara başladıklarını açıklayan Prof. Dr. Şekercioğlu, şimdiye kadar 41 kurda verici taktıklarını ve 2025’e kadar 50’den fazla kurda verici takmayı planladıklarını kaydetti.
Prof. Dr. Şekercioğlu, şu an verici takılarak izlenen kurtların isimlerinin ‘Demir’, ‘Emrah’, ‘Selena’, ‘Johnny’, ‘Carpa’, ‘First Night’, ‘Ateş’ olduğunu söyledi.
Prof. Dr. Şekercioğlu, araştırmalarının sonuçlarına nazaran; kurtların doğal hayat alanlarındaki en büyük sıkıntısının, ülkü besinleri olan geyik, karaca, yaban domuzu üzere yabani memelilerin insanlarca öldürülmesi olduğunu kaydetti.
Prof. Dr. Şekercioğlu, “İnsan faaliyetlerinden ötürü daralan ömür alanları, kurtları beşerler ile daha sık karşı karşıya getiriyor. Bu da insan-kurt çatışmasını artırıyor. Sonunda kaybeden kurtlar oluyor. Ömür alanlarına yaklaşan kurtlar, sık sık ateşli silahla öldürülüyor” dedi.
“KURT, KOLAY AVA YÖNELİYOR”
Diğer bir sorun olarak eğitimsiz çobanları gösteren Prof. Dr. Şekercioğlu, “Kurtlar, kolay av olduğu için evcil hayvan sürülerini takip ediyor. Çobanların ise son yıllarda cep telefonu ve toplumsal medyayı etkin kullanmaları dikkat dağınıklığına sebep oluyor. Sürülerinin etrafında kâfi tedbir almayan çobanlar, kurt saldırısı ile karşı karşıya kalabiliyor. Sonuçta cürümlünün kurt olduğu argüman ediliyor. Daha sonra da kurtları ateşli silahla vurarak öç aldıklarını düşünüyorlar” diye konuştu.
Başka bir sorunun ise köylerde yaşandığını lisana getiren Prof. Dr. Şekercioğlu, “Köyde yaşayanlar, besledikleri köpeklerini kısa ipler ile kulübelerine bağlıyor. Kurtlar da köpekleri kolay av olarak görüp avlıyor. Sonra ‘Kurtlar aç kaldı, köpekleri yedi’ deniyor. Aslında kurt, kolay olan ava yöneliyor. Kurtlar bilinenin bilakis kış aylarında daha fazla ava, dolasıyla daha fazla besine ulaşır. Kurtlar, kışın aç değil daha toktur” dedi.
Prof. Dr. Şekercioğlu, geyik, karaca, yaban domuzu üzere hayvanların ülkenin birçok yerinde öldürülüp azalması nedeniyle 2015’te Türkiye’de birinci sefer kurtların besin tahlilini yaptıklarını söyledi. Şekercioğlu, “Bu da Kars’taki kurtların hiç geyik ve karaca yiyemediğini, olması gerekenden de çok daha az yaban domuzu yiyebildiğini gösterdi. İncelediğimiz kurt dışkılarından çoğunlukla ufak göğüslü ve buldukları evcil hayvan leşlerinin kemikleri çıktı. Gereğince büyük yabani göğüslü bulamadıklarından kurt üzere değil çakal üzere besleniyorlar” diye konuştu.
“YAŞAM MÜHLETLERİ 1 YILA DÜŞTÜ”
Kurtların 3’te 1’inin beşerler tarafından öldürüldüğünü vurgulayan Prof. Dr. Şekercioğlu, “Vericilerinden de sinyal kesildi. Bu vericiler çok emniyetli. Bu kurtların birçoklarının beşerler tarafından öldürüldüğünü ve vericilerin tahrip edildiğini düşünüyoruz. Ne yazık ki her yıl takip ettiğimiz kurtların birçoklarının 1 yıl içerisinde öldürüldüğünü iddia ediyoruz. Bu fecî oran kurtların nasıl bir hayatta kalma çabası içinde olduğunu gösteriyor. Olağanda bir kurdun tabiatta ortalama ömür müddeti 6 ila 8 yıl. 14 yıla kadar yaşayan kurtlar var” dedi.
Türkiye’deki milyonlarca sokak köpeğinin de kurtlar ve öteki yaban hayvanları için giderek artan büyük bir tehdit olduğuna işaret eden Prof. Dr. Şekercioğlu, şöyle devam etti:
“Sokak köpekleri de besin için kurtlar ile rekabet ediyor. Kuduz ve başka hastalıkları kurtlara bulaştırabiliyorlar. Hem de kurtlarla bazen çiftleşerek melezlenme yolu ile kurtların genetik saflıklarını bozuyorlar. Ülkemizde bu bahiste pek şuur yok ve bilimsel araştırma çok az. Birçok Avrupa ülkesinin de içinde olduğu AB takviyeli bir konsorsiyumun Türkiye ayağı olarak Koç Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı bünyesinde kurt-köpek melezlenmesini araştıran yeni bir projeye başladık.”
“ATEŞ ETMEYİN, FOTOĞRAF ÇEKİN”
KuzeyDoğa Derneği Bilim Koordinatörü Emrah Çoban ise bugüne kadar uydu verici aygıt ile izledikleri kurtlar ortasında birçok vefat gerçekleştiğine dikkati çekti. Kimilerine araç çarptığını, kimilerinin silahla öldürüldüğünü belirten Çoban, “İnsanlarımız tasmalı ya da tasmasız kurt gördüğünde ateş etmek yerine fotoğraf çekmeyi tercih etsin. Zira kurtlar durup dururken insanlara saldırmaz. Bu türlü bir olay yok. Çobanlar kendilerini savunma hedefli silah kullanmak yerine yeterli köpekler beslesin. Daha dikkatli olsunlar” davetinde bulundu. (DHA)