Merkez Bankası (TCMB) bankalardan döviz talebi yaratabilecek her adımdan kaçınmalarını ve yeni getirilen mevduatta her ay yüzde 5’e kadar nizamlı dövizden TL’ye dönüşüm öngören gayelerine odaklanmalarını istedi.
TCMB geçen hafta uygulamaya aldığı dövizden her ay dönüşüm içeren yeni gayeler öncesi ve sonrasında piyasa ile gerçekleştirdiği toplantı ve başka ayrı gerçekleştirdiği görüşmelerde bankacılık dalına verdiği iletiler ortasında “Döviz talebi oluşturacak uygulamalardan kaçının” ve “dövizden her ay TL’ye dönüşüme odaklanın” iletileri öne çıkıyor.
Bankacılar bölümün neredeyse tamamının yeni belirlenen yüzde 60 oranın halihazırda üstünde ya da bu orana yakın olduğunu hesaplıyor. Fakat yeniden de bankaların her ay dönüşüm yükümlülüğü bulunuyor.
‘DÖVİZ TALEBİ OLUŞTURMAKTAN KAÇININ’
TCMB’nin son periyotta piyasa verdiği öteki iletiler ortasında “Döviz piyasasında talep oluşturduktan sonra yaptıklarımızın değeri olmaz”, “Düzenlemelerin etrafından dolanarak tekrar döviz talebi oluşturacak uygulamalar düzenleme ile engellemeden evvel kendiniz kaçının” öbür öne çıkanlar ortasında.
Özel bölümden bir bankacı, 14 Mayıs’taki seçimleri de kapsayacak devir için TCMB bildirilerinin “döviz talebi yaratarak döviz siyasetinde mahzur oluşturmayın” bildirisi olarak algılandığını söyledi.
TCMB habere ait Reuters’ın sorusuna bir yorum yapmadı.
350 MİLYAR TL’LİK FAİZ RİSKİ
TCMB ihracat döviz gelirleriyle ithalat ödemelerinin yarattığı döviz gereksinimini karşılasa da lokal döviz talebi sayısız düzenlemeyle sınırlanıyor. Bu kapsamda bankalara, enflasyonun çok altında faiz ödeyen Hazine tahvili aldırma zorunluluğı üzere bir “cezalandırma” formülü kullanılıyor.
Bankacılık kesimi ayrıyeten seçim sonrası mümkün bir kur ve faiz şokuna karşı gerilim testlerini yapmaya da başladı. Kesimin düzenlemelerle tutmak zorunda olduğu uzun vadeli düşük faizli Hazine tahvillerinin büyüklüğünün 350 milyar TL düzeyine ulaştığı belirtiliyor.
Özel bölümden bir öteki bankacı ise, “Son iletilerinde TCMB bankalardan döviz talebi yaratacak rastgele bir adım atmasını istemediğini, 31 Mart öncesi bilançoda yer alan dövizden nizamlı TL mevduata dönüşüm istediğini net halde tabir etti” dedi.
Aynı kaynak bankaların tüm dönüşümü gerçekleştirmeleri halinde TCMB’ye önümüzdeki altı ay için bu kanallardan her ay 5 milyar dolarlık net rezerv katkısı gelebileceğini ancak pratikte bu fiyatın daha az olacağını hesapladı.
‘DÜZENLEMELERİN ETRAFINDAN DOLAŞMAYIN’
Bugün prestijiyle bankaların yüksek hacimli TL mevduata verdiği faiz yüzde 32-33 bandında. Yatırım odaklı kredi faizleri tek haneye yakın düzeyde olsa da iş dünyası ilgili kredilere erişimin mümkün olmadığından şikayetçi. Emsal formda kesim kredilere ağır talep olduğunu fakat bankalara getirilen tahvil tutma mecburiliği nedeniyle hudutlu kullanım yapıldığına dikkat çekiyor.
Ekonomi idaresi kredi bulamayanların döviz konumu nedeniyle ya da dövize yönelim maksadı taşıdığı için bulamadığını, kaynakların mevcut siyasette ihracat odaklı yatırıma yönlendirildiğini söylüyor. TCMB’ye nazaran, uygulanan siyasetler 5 milyar dolarlık cari açığı engelleyecek seviyede yatırıma ulaştı.
MEVDUAT FAİZİ YÜKSELİYOR
Yeni düzenlemeler her ay mevduatta dövizden TL’ye geçişi gerektirdiği için mevduat faizlerinde yeni yükselişler yaşanıyor.
Bankacılık dalında mevduat faizleri yükselirken, kredi mevduat faizleri ortasında açılan makasın bölümde ikinci yarıdan sonra kâr daralmasına yol açması bekleniyor. Bankalar “yan yol” denilen kendisine gelir oluşturabilecek ya da maliyeti azaltacak teknikler kullanıyor.
Bu mevzuda verilen bir örnek ise özel dal tahvil ihraçları. Döviz konumunun bilançoya oranı belli bir düzeyden yüksek olan şirketlerin TL cinsi kredi kullanması geçen yıl engellenmişti. TCMB yılbaşında döviz durumu nedeniyle TL kredi alamayan firmaların tıpkı süreci özel bölüm tahvil ihracı ile bankadan almasını da 2 yıldan kısa vadede yüzde 30 tahvil karşılığı getirerek durdurdu.
Bankaların üç aya kadar TL mevduat hesaplarına verdikleri ortalama faiz kasım ayı başında yüzde 20 düzeyindeydi. TCMB’nin bankaların bilançosunda TL’nin ölçüsünü artırmayı amaçlayan düzenleme değişikliklerinin akabinde üç aya kadar ortalama mevduat faizi nisan ayı başında yüzde 29 düzeyine yükseldi. Misal formda KKM faizlerinin de geçen ay hür bırakılmasıyla yükselişe geçti.
KUR SİYASETİNDE SEÇİM MOLASI
Piyasada aksini düşünenler olsa da seçimlerin akabinde kim kazanırsa kazansın alışılagelmiş siyasetlerin öne çıkacağı beklentisi artmış durumda. Giderek artan bu beklentiye karşın seçimlere kadar kamu denetimli siyasetlerde değişiklik beklentisi ise neredeyse yok.
Mevcut siyasetlerde kur, kredilerin kime hangi faizden verilebileceği, mevduatın para ünitesi dağılımı ve faizi ile Hazine tahvillerinde taraf kamu tarafından belirleniyor. İktisat idaresi kur siyasetindeki bu süreci “istikrarlı TL” olarak tanımlıyor.
Mevcut siyasetlerle dolar/TL’nin kamu tarafından 14 Mayıs’ta planlanan seçim öncesinde olması gerektiğinden daha aşağıda fiyatlandığı ve TL’nin bedel kaybetmesi gerektiğine ait artan görüşler dövize ilgiyi artırıyor.
Aralarında yabancı kurumların da bulunduğu bir çok bankacı dolar/TL’de adil pahası 23-25 bandında görüyor. TL’nin olması gerektiğinden daha kıymetli fiyatlanması cari fazla odaklı siyasetlere karşıt.
Bankacılar, bugün prestijiyle 19.30’u aşan dolar/TL’nin, uygulanan siyasete karşıt olsa da “seçim” nedeniyle olması gerekenden daha düşük tutulduğu konusunda hem fikir. Bankacılara nazaran seçim sonrası yükselecek beklentisi bile başlı başına döviz talebi oluşması için kâfi ve telaş verici.
Yine de TL, 6 Şubat’taki zelzeleden bu yana geçen iki ayda yüzde 2,4 paha kaybetti. Seçime yaklaştıkça paha kayıpları zelzele öncesi periyoda nazaran günlük olarak bir ölçü sürat kazansa da epey hudutlu düzeylerde. (REUTERS)